নেতাজী সুভাষ চন্দ্ৰ বসু :
ভাৰতীয় জাতীয়তাবাদী এজন বিশিষ্ট নেতা আছিল যিয়ে ব্ৰিটিছ শাসনৰ বিৰুদ্ধে ভাৰতীয় স্বাধীনতা আন্দোলনত সহায়ক আছিল। ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছৰ সদস্য হিচাপে তেওঁ পৰৱৰ্তী সময়ত ফৰৱাৰ্ড ব্লক দল প্ৰতিষ্ঠা কৰে। বসু আছিল এজন কাৰিজমাটিক আৰু প্ৰভাৱশালী নেতা, আৰু তেওঁৰ “জয় হিন্দ” (ভাৰতৰ বিজয়)ৰ সমবেত চিঞৰ স্বাধীনতা আন্দোলনৰ বাবে জনপ্ৰিয় শ্লোগান হৈ পৰিছিল। দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ সময়ত ভাৰতীয় জাতীয় সেনাবাহিনী (আই এন এ) সংগঠিত কৰাৰ ভূমিকাৰ বাবেও তেওঁ পৰিচিত, যিয়ে বাৰ্মা অভিযানত ব্ৰিটিছ আৰু তেওঁলোকৰ মিত্ৰৰ বিৰুদ্ধে যুঁজিছিল।
১৯২০-১৯৩০ চনৰ সময়ছোৱাত বসু ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছৰ যুৱ শাখাৰ নেতা আছিল আৰু পিছলৈ ১৯৩৮ আৰু ১৯৩৯ চনত দুবাৰকৈ কংগ্ৰেছৰ সভাপতি হিচাপে নিৰ্বাচিত হৈছিল। অৱশ্যে মহাত্মা গান্ধী আৰু কংগ্ৰেছৰ আন শীৰ্ষ নেতৃত্বৰ সৈতে মতৰ অমিল হোৱাত তেওঁক ১৯৩৯ চনত কংগ্ৰেছ নেতৃত্বৰপৰা অব্যাহতি দিয়া হয়। ১৯৪০ চনত তেওঁ ভাৰত এৰাৰ আগলৈকে ব্ৰিটিছৰ হাতত ঘৰবন্দী হৈ থাকিব লগা হৈছিল।
নেতাজী সুভাষ চন্দ্ৰ বসুৰ জন্ম ,শৈশৱ আৰু শিক্ষা
১৮৯৭ চনৰ ২৩ জানুৱাৰীত ভাৰতৰ উৰিষ্যাৰ কটকত প্ৰভাৱতী দত্ত বসু আৰু জানকীনাথ বসুৰ ঘৰত জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল সুভাষ চন্দ্ৰ বসুৰে। পৰিয়ালটোৰ চৈধ্যটা সন্তানৰ ভিতৰত তেওঁ আছিল নৱমজন। তেওঁৰ পিতৃ জনাকিনাথ বসু এজন সফল অধিবক্তা আৰু বংগ বিধান পৰিষদৰ সদস্য আছিল।
বছে কাটকৰ এখন স্থানীয় বিদ্যালয়ত প্ৰাৰম্ভিক শিক্ষা গ্ৰহণ কৰে, আৰু তাৰ পিছত ১৯০২ চনৰ জানুৱাৰী মাহত তেওঁ প্ৰটেষ্টাণ্ট ইউৰোপিয়ান স্কুলত নাম লগায়। বেপ্টিষ্ট মিছনে চলোৱা এই স্কুলত তেওঁ ১৯০৯ চনলৈকে পঢ়ি ৰেৱেনশ্ব’ কলেজিয়েট স্কুলত পঢ়িবলৈ যায়। ৰেৱেনশ্ব’ৰ তেতিয়াৰ প্ৰধান শিক্ষক বেণী মাধৱ দাসে প্ৰথম দিনাই বসুৰ প্ৰতিভাৰ উমান পায়। ১৯১৩ চনত প্ৰৱেশিকা পৰীক্ষাত দ্বিতীয় স্থান অধিকাৰ কৰি উত্তীৰ্ণ হৈ তেওঁ প্ৰেচিডেন্সি কলেজত কিছুদিন অধ্যয়ন কৰে। অধ্যাপক অ’টেনৰ (Oaten) ভাৰতবিৰোধী মন্তব্যৰ বিৰোধিতা কৰি তেওঁ প্ৰেচিডেন্সি কলেজৰপৰা নিৰ্বাচিত হয় আৰু ইয়াতেই প্ৰথম তেওঁৰ জাতীয়বাদী চেতনাৰ উমান পোৱা যায়। তাৰ পাছত তেওঁ কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ স্কটিছ চাৰ্চ কলেজৰপৰা ১৯১৮ চনত দৰ্শনৰ স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে। ১৯১৯ চনত বসুৱে ইংলেণ্ডলৈ যাত্ৰা কৰে। তাত তেওঁ কেম্ব্ৰিজৰ ফিট্জ্উইলিয়াম কলেজত অধ্যয়ন কৰে আৰু ১৯১৯ চনৰ ১৯ নৱেম্বৰত তাৰপৰা উত্তীৰ্ণ হয়। ভাৰতীয় অসামৰিক সেৱাৰ পৰীক্ষাত অৱতীৰ্ণ হৈ তেওঁ চতুৰ্থ স্থান দখল কৰে। কিন্তু তেওঁ ব্ৰিটিছৰ অধীনত চাকৰি কৰিবলৈ অমান্তি হৈ ১৯২১ চনৰ ২৩ এপ্ৰিলত ভাৰতীয় অসামৰিক সেৱাৰপৰা পদত্যাগ কৰি ভাৰতলৈ ঘূৰি আহে।
সেই সময়ত প্ৰচলিত জাতীয়তাবাদ আৰু ব্ৰিটিছ শাসনৰ পৰা স্বাধীনতাৰ সংগ্ৰামৰ দ্বাৰা বসুক গভীৰভাৱে প্ৰভাৱিত হৈছিল। মহাত্মা গান্ধীৰ নেতৃত্বত অসহযোগ আন্দোলনৰ সৈতে জড়িত বংগ স্বেচ্ছাসেৱক গোটৰ সদস্য আছিল।
নেতাজী সুভাষচন্দ্র বসুৰ ৰাজনৈতিক জীৱন
১৯২১ চনত নেতাজী গান্ধীজিৰ লগত সাক্ষাৎ কৰে আৰু গান্ধীজিৰ নির্দেশ অনুসৰি তেওঁ ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্রেছৰ লগত এক হৈ দেশবন্ধু চিত্তৰঞ্জন দাসৰ লগত কাম আৰাম্ভ কৰে। তেওঁ স্বৰাজ নামেৰে এখন বাতৰি কাকত আৰম্ভ কৰে আৰু বংগ প্ৰদেশ কংগ্ৰেছ সমিতিৰ (Bengal Provincial Congress Committee) প্ৰচাৰৰ দায়িত্ব গ্ৰহণ কৰে। বংগৰ উগ্ৰ জাতীয়বাদৰ মুখপাত্ৰ চিত্তৰঞ্জন দাস তেওঁৰ পথ প্ৰদৰ্শক আছিল। ১৯২৩ চনত বসু নিখিল ভাৰত যুৱ কংগ্ৰেছৰ (All India Youth Congress) সভাপতি আৰু বংগ প্ৰদেশ কংগ্ৰেছৰ (Bengal State Congress) সচিবৰূপে নিৰ্বাচিত হয়। চিত্তৰঞ্জন দাসে আৰম্ভ কৰা “ফৰৱাৰ্ড” নামৰ বাতৰি কাকতখনৰো তেওঁ সম্পাদক আছিল। ১৯২৪ চনত যেতিয়া দাস কলিকতাৰ মেয়ৰ নিৰ্বাচিত হয় তেতিয়া বসুৱে কলিকতা পৌৰ নিগমৰ CEO হিচাপে কাম কৰে। ১৯২৫ চনত জাতীয়তাবাদীৰ বিৰুদ্ধে চলোৱা অভিযানত বসু গ্ৰেপ্তাৰ হৈ মান্দালয়ৰ কাৰাগাৰত থাকিবলগা হয় ।
১৯২৭ চনত কাৰাগাৰৰপৰা ওলোৱাৰ পাছত বসু কংগ্ৰেছ দলৰ সাধাৰণ সম্পাদক হয় আৰু জৱাহৰলাল নেহৰুৰ সৈতে স্বাধীনতা সংগ্ৰামত মনোনিৱেশ কৰে। ১৯২৮ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত বসুৱে কলিকতাত ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছৰ বাৰ্ষিক অধিৱেশন আহ্বান কৰে। তেওঁৰ সবাতোকৈ উল্লেখযোগ্য অৰিহণা আছিল Congress Volunteer Corpsৰ General Officer Commanding (GOC) হিচাপে।
কিছুদিন পাছতেই বসু পুনৰ আইন অমান্যৰ কাৰণে গ্ৰেপ্তাৰ হয় আৰু কাৰাগাৰলৈ যায়। এইবাৰ কাৰাগাৰৰপৰা ওলোৱাৰ পাছত তেওঁ ১৯৩০ চনত কলিকতাৰ মেয়ৰ নিৰ্বাচিত হয়। ১৯৩০ দশকৰ মধ্যভাগত বসুৱে ইউৰোপ ভ্ৰমণ কৰি বহু ভাৰতীয় ছাত্ৰ আৰু বেনিটো মুছোলিনিকে আদি কৰি বহুকেইজন ইউৰোপীয় ৰাজনীতিকক লগ কৰে। এই সময়তে তেওঁ গৱেষণা কৰি “দ্য ইণ্ডিয়ান ষ্ট্ৰাগ্ল” নামৰ গ্ৰন্থখনৰ প্ৰথম খণ্ড লিখি উলিয়ায়। এই খণ্ডত তেওঁ ১৯২০-১৯৩৪ চনৰ সময়ছোৱাৰ ভাৰতৰ স্বাধীনতা আন্দোলনৰ বিষয়ে লিখে। কিতাপখন লণ্ডনত ১৯৩৫ চনত প্ৰকাশ হৈ ওলায় যদিও ব্ৰিটিছ প্ৰশাসনে অৰাজক অৱস্থা সৃষ্টি হোৱাৰ ভয়ত নিজৰ উপনিৱেশত এই গ্ৰন্থখন নিষিদ্ধ ঘোষণা কৰে। ১৯৩৮ চনলৈ বসু এজন ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ৰ নেতালৈ পৰিগণিত হয় আৰু তেওঁ কংগ্ৰেছৰ সভাপতি পদৰ মনোনয়ন স্বীকাৰ কৰিবলৈ সন্মত হয়।
১৯৩৯ চনত গান্ধীৰ পছন্দৰ প্ৰাৰ্থী পট্টাভি সীতাৰময়ক পৰাস্ত কৰি বসু ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছৰ সভাপতি হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়। কিন্তু কংগ্ৰেছ নেতৃত্বৰ সৈতে মতাদৰ্শগত মতানৈক্যৰ বাবে বসুৱে পিছৰ বছৰত পদৰ পৰা পদত্যাগ কৰে।
১৯৩৯ চনৰ ২২ জুনত বসুৱে ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছৰ অধীনতে অল ইণ্ডিয়া ফৰৱাৰ্ড ব্লক নামৰ শাখা এটা গঠন কৰে। এই শাখাৰ প্ৰধান শক্তি আছিল ঘৰুৱা ৰাজ্য বংগত। প্ৰথমৰেপৰা বসুৰ সমৰ্থনত থকা ইউ মুথুৰামালিংগম থেৱৰে ফৰৱাৰ্ড ব্লকত যোগদান কৰে। ৬ চেপ্তেম্বৰত বসু মাদুৰাইলৈ যাওঁতে থেৱৰে বসুৰ সমৰ্থনত এক বিশাল ৰেলীৰ আয়োজন কৰে। মাদুৰাইলৈ যোৱাৰ পথত তেওঁ মাদ্ৰাজত ৰৈ Gandhi Peakত তিনি দিন থাকি যায়। বসুৱে যদিও ব্ৰিটিছৰ দমন নীতিৰ ঘোৰ বিৰোধী আছিল, তথাপি তেওঁ ব্ৰিটিছৰ সুশৃংখল, পদ্ধতিগত কাম-কাজ আৰু জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁলোকৰ সুস্থিৰ নিয়মানুৱৰ্তী দৃষ্টিভংগীৰদ্বাৰা তেওঁ প্ৰভাৱিত হৈছিল।
ভাৰতৰ স্বাধীনতা আন্দোলনত নেতাজী সুভাষ চন্দ্ৰ বসুৰ ভূমিকা
ইংৰাজ শাসনৰ বিৰুদ্ধে ভাৰতীয় স্বাধীনতা আন্দোলনত নেতাজী সুভাষ চন্দ্ৰ বসুৱে উল্লেখযোগ্য ভূমিকা পালন কৰিছিল। ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ নামৰ ৰাজনৈতিক দলটোৱে স্বাধীনতাৰ সংগ্ৰামত আগভাগ লৈছিল।
বসু আছিল এজন কাৰিজমাটিক আৰু প্ৰভাৱশালী নেতা আৰু তেওঁৰ ধাৰণা আৰু কৌশল গান্ধীকে ধৰি কংগ্ৰেছ নেতৃত্বৰ পৰা প্ৰায়ে পৃথক আছিল। তেওঁ ব্ৰিটিছৰ বিৰুদ্ধে অধিক আক্ৰমণাত্মক কাৰ্য্যত বিশ্বাস কৰিছিল আৰু স্বাধীনতা লাভৰ বাবে প্ৰয়োজন হ’লে শক্তি প্ৰয়োগ কৰিবলৈ ইচ্ছুক আছিল।
১৯৪১ চনত বসুৱে কলিকতাৰ গৃহবন্দীত্বৰ পৰা পলায়ন কৰি জাৰ্মানীলৈ ৰাওনা হয় আৰু ভাৰতৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামত জাৰ্মান চৰকাৰৰ সহায় লয়। তেওঁ ১৯৪২ চনত দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ সময়ত বাৰ্মা অভিযানত ব্ৰিটিছ আৰু তেওঁলোকৰ মিত্ৰশক্তিৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়া ভাৰতীয় ৰাষ্ট্ৰীয় সেনা (আই এন এ) গঠন কৰে।
সুভাষচন্দ্ৰ বসুৱে আজাদ হিন্দ ফৌজক তিনি মূল ব্রিগেডত বিভক্ত কৰাৰ (গান্ধী, আজাদ আৰু নেহৰু ব্রিগেড) লগতে মহিলা সকলক সংগঠিত কৰি ৰাণী ঝান্সী নামৰ এটা মহিলা ব্রিগেডো গঠন কৰিছিল। নেতাজী সুভাষচন্দ্ৰ বসুৱে আজাদ হিন্দ অর্থাৎ স্বাধীন ভাৰত চৰকাৰৰ প্রতিষ্ঠাৰ কথা ঘোষণা কৰাৰ সমান্তৰালকৈ ‘দিল্লী চলো’ শ্লোগানেৰে ১৯৪৩ চনৰ ৩১ অক্টোবৰত ভাৰত অভিমুখে প্ৰস্তুতি তীব্ৰ গতিত চলাইছিল। ভাৰতৰ স্বাধীনতা লাভৰ বাবে অহোপুৰুষাৰ্থ কৰা সুভাষচন্দ্ৰ বসুৱে জনতাক উদ্দেশ্যে কৰি কৈছিল “Give me blood; I promise you freedom” ( মোক তোমালোকৰ তেজ দিয়া আৰু মই তোমালোকক স্বাধীনতা দিম) ।
স্বাধীনতা আন্দোলনৰ সময়ত বসুৰ প্ৰচেষ্টা আৰু নেতৃত্বক ভাৰতত স্মৰণ আৰু উদযাপন কৰা হয়, আৰু তেওঁক জাতীয় নায়ক হিচাপে স্মৰণ কৰা হয়।
নেতাজী সুভাষ চন্দ্ৰ বসুৰ আজাদ হিণ্ড ফৌজৰ বিষয়ে
আজাদ হিন্দ ফৌজ আছিল দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ সময়ত (১৯৩৯-১৯৪৫) অক্ষ শক্তিসমূহক সমৰ্থন কৰা সুভাষ চন্দ্ৰ বসু, ৰাসবিহাৰী বসুৰ দৰে একাংশ সংগ্ৰামী নেতাৰ প্ৰচেষ্টাত গঠিত ভাৰতীয় স্বাধীনতা সামৰিক শক্তি।
১৯৪১ চনৰ ১৭ জানুৱাৰীত সুভাষ বসু গোপনে কলিকতা এৰি জাৰ্মানীলৈ যায়। বাৰ্লিনত তেওঁ জাৰ্মানীৰ সহযোগত ভাৰতৰ অস্থায়ী স্বতন্ত্ৰ চৰকাৰ গঠন কৰি বাৰ্লিনৰ ৰেডিঅ’ সম্প্ৰচাৰৰ জৰিয়তে নিজৰ ধাৰণা প্ৰচাৰ কৰি থাকিল। জাৰ্মানীৰ পৰা তেওঁ জাপানৰ সৈতেও যোগাযোগ স্থাপন কৰে। এই সময়তে জাৰ্মানীৰ ভাৰতীয় সমাজে সুভাষক ‘নেতাজী’ উপাধি দিছিল। ইয়াতেই জন্ম হৈছিল ‘জয় হিন্দ’ শ্লোগান।
ইফালে ১৯৪১ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত মালয়ত যেতিয়া ব্ৰিটিছ জাপানীসকলৰ হাতত পৰাস্ত হৈছিল তেতিয়া ১৪ নং পঞ্জাৱ ৰেজিমেণ্টৰ কেপ্তেইন মোহন সিঙে এজন ভাৰতীয় আৰু এজন ইংৰাজ সেনাপতিৰ সৈতে জাপানীসকলৰ হাতত আত্মসমৰ্পণ কৰিছিল। দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ প্ৰথম পৰ্যায়ত জাপানীসকলৰ অসাধাৰণ সফলতাই দক্ষিণ-পূব এছিয়াত থকা ভাৰতীয়সকলক স্বাধীনতাক লৈ উত্তেজিত কৰি তুলিছিল। দক্ষিণ-পূব এছিয়াত ভাৰতীয় স্বাধীনতা কৰ্মীৰ সৰু সৰু গোটৰ উত্থান ঘটিছিল। তেনে এটা সংঘৰ নেতা আছিল প্ৰীতম সিং। প্ৰীতম সিং আৰু জাপানী সেনাপতি মেজৰ ফুজিহাৰাই মোহন সিঙক বন্দী ভাৰতীয় সৈন্যৰ সৈতে ভাৰতীয় বাহিনী গঠন কৰিবলৈ অনুৰোধ কৰিছিল, যিটো তেওঁ প্ৰথমে অনিচ্ছা সত্ত্বেও সন্মতি দিছিল। ব্ৰিটিছ সেনাপতিজনে ৪০ হাজাৰ ভাৰতীয় সৈন্য জাপান চৰকাৰৰ প্ৰতিনিধি মেজৰ ফুজিহাৰাৰ হাতত অৰ্পণ কৰি ততাতৈয়াকৈ মোহন সিঙৰ হাতত অৰ্পণ কৰে। ক’ব পাৰি যে আজাদ হিন্দ ফৌজ গঠনৰ এইটোৱেই আছিল প্ৰথম পদক্ষেপ।
পিছলৈ জাপানীসকলে মালয় উপদ্বীপ পাৰ হৈ ১৯৪২ চনৰ ১৫ ফেব্ৰুৱাৰীত ছিংগাপুৰ দখল কৰে। তেওঁলোকে আৰু উত্তৰ দিশলৈ আগবাঢ়ি গৈ বাৰ্মা (বৰ্তমানৰ ম্যানমাৰ) আক্ৰমণ কৰি ১৯৪২ চনৰ ৭ মাৰ্চত ৰেংগুন (বৰ্তমানৰ ইয়াংগন) দখল কৰে। বিখ্যাত বিপ্লৱী বসু সেই সময়ত জাপানত থাকিছিল। ১৯৪২ চনৰ ২৮ মাৰ্চত বসুয়ে টকিঅ’ত ভাৰতৰ আগশাৰীৰ ব্যক্তিসকলৰ এখন বৈঠক আহ্বান কৰে। বৈঠকত জাপানৰ দখল কৰা সকলো অঞ্চলৰ ভাৰতীয় বাসিন্দাক লৈ ভাৰতীয় স্বাধীনতা সন্থা গঠন কৰাৰ লগতে ভাৰতীয় সেনাপতিৰ অধীনত ভাৰতৰ জাতীয় সেনাবাহিনী গঠন কৰাৰ সিদ্ধান্ত লোৱা হয়। এই উদ্দেশ্যে ১৯৪২ চনৰ ১৫ জুনত বেংককত এখন সন্মিলন অনুষ্ঠিত হয়। ১৯৪২ চনৰ ২৪ জুনলৈকে এই অধিবেশন চলিছিল আৰু ৩৫টা প্ৰস্তাৱ গ্ৰহণ কৰা হৈছিল। সুভাষ চন্দ্ৰ বসুক দক্ষিণ-পূব এছিয়ালৈ নিমন্ত্ৰণ কৰাৰ প্ৰস্তাৱ দিয়া হৈছিল।
১৯৪২ চনৰ এপ্ৰিল মাহত বেংকক সন্মিলনৰ পূৰ্বে মোহন সিঙে ভাৰতীয় জেনেৰেলৰ সৈতে বৈঠকত মিলিত হৈ নিয়মীয়া বাহিনী সংগঠিত কৰিছিল। বেংকক সন্মিলনত এই সংগঠিত বাহিনীৰ গঠন মানি লোৱা হয় আৰু মোহন সিঙক ইয়াৰ সেনাপতি হিচাপে নিৰ্বাচিত কৰা হয়। এই সন্মিলনত স্বাধীনতা আন্দোলনৰ বাবে ৫ জনীয়া ৱৰ্কিং কমিটি গঠন কৰা হয় আৰু ৰাসবিহাৰী বসু ইয়াৰ সভাপতি হয়। ১৯৪২ চনৰ ১ ছেপ্টেম্বৰত আজাদ হিন্দ ফৌজ গঠনৰ কথা ৰাজহুৱাভাৱে ঘোষণা কৰা হয়।
১৯৪৩ চনৰ ১৩ জুনত যেতিয়া সুভাষ চন্দ্ৰ বসু টকিঅ’ত উপস্থিত হয় তেতিয়া জাপানৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী টোজোৱে তেওঁক উষ্ম আদৰণি জনায় আৰু জাপানৰ সংসদত ভাৰতৰ স্বাধীনতাৰ প্ৰতি জাপানে সমৰ্থন জনোৱাৰ কথা ঘোষণা কৰে। ১৯৪৩ চনৰ ২ জুলাইত যেতিয়া সুভাষ ছিংগাপুৰত উপস্থিত হয়, তেতিয়া তেওঁক বৃহৎ সংখ্যক লোকে আদৰণি জনায়। ৪ জুলাইত বসুৱে পদত্যাগ কৰে আৰু সুভাষ দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ ভাৰতীয় স্বাধীনতা সন্থাৰ সভাপতি হয়। ‘নেতাজী’ নামেৰে পৰিচিত সুভাষে স্বাধীন ভাৰতৰ অস্থায়ী চৰকাৰ গঠনৰ প্ৰস্তাৱ ঘোষণা কৰে। পিছদিনা নেতাজীয়ে আজাদ হিন্দ ফৌজৰ ওচৰলৈ গৈ ‘দিল্লী চালো’ বুলি মাতি এক নতুন উন্মাদনাৰ সৃষ্টি কৰিছিল। ২৫ আগষ্টত সুভাষ বসুৱে আনুষ্ঠানিকভাৱে মুখ্য সেনাধ্যক্ষ পদ গ্ৰহণ কৰি আজাদ হিন্দ সেনাবাহিনীৰ উন্নতি আৰু অনুশাসনৰ বাবে নিজকে উৎসৰ্গা কৰে। ১৯৪৩ চনৰ ২১ অক্টোবৰত নেতাজীয়ে পূব এছিয়াৰ পৰা অহা প্ৰতিনিধিৰ আগত স্বাধীন ভাৰতৰ অস্থায়ী চৰকাৰ প্ৰতিষ্ঠা ঘোষণা কৰে আৰু ২৩ অক্টোবৰত ব্ৰিটেইন আৰু আমেৰিকাৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ ঘোষণা কৰে।
আজাদ হিন্দ ফৌজ এনেদৰে গঠন কৰা হৈছিল যে তেওঁলোকেও ভাৰতীয় অভিযানত জাপানী সেনাবাহিনীৰ সংগ দিব। কিন্তু জাপানী সেনাপতি টেৰাউচিয়ে তিনিটা কাৰণত এই কথাত আপত্তি কৰিছিল। তেওঁ অনুভৱ কৰিছিল যে ভাৰতীয়সকল পৰাজয়ৰ ফলত মনোবলহীন হৈ পৰিছে, জাপানী আৰু মূলতঃ ভাড়াতীয়া সৈন্যৰ দৰে সহনশীল নহয়। গতিকে তেওঁ ক’লে যে জাপানী ভাৰতলৈ যাব আৰু ভাৰতীয় বাহিনী ছিংগাপুৰত থাকিব। এই প্ৰস্তাৱ সুভাষে মানি ল’ব নোৱাৰিলে। বহু বিবেচনাৰ অন্তত সিদ্ধান্ত লোৱা হ’ল যে ভাৰতীয় সৈন্যৰ এটা ৰেজিমেণ্টহে বিভাজিত হৈ জাপানী সৈন্যৰ সৈতে যুঁজিব, যুদ্ধক্ষেত্ৰত জাপানী সৈন্যৰ সমান বুলি ধৰা পৰিলে অধিক ভাৰতীয় সৈন্য নিযুক্তি দিয়া হ’ব। পূৰ্বৰ গান্ধী, আজাদ আৰু নেহৰু ব্ৰিগেডত বিভক্ত হোৱা আজাদ হিন্দ ফৌজৰ পৰা ‘সুভাষ ব্ৰিগেড’ নামৰ নতুন ব্ৰিগেড গঠন কৰি যুদ্ধত যোগদান কৰা হয়।
১৯৪৪ চনৰ জানুৱাৰী মাহৰ আৰম্ভণিতে সুভাষ ব্ৰিগেড ৰেংগুন পালেগৈ। ইতিমধ্যে সিদ্ধান্ত লোৱা হৈছিল যে ভাৰতীয় বাহিনী এটা বেটেলিয়নতকৈ সৰু নহ’ব, সেনাপতিজন ভাৰতীয় হ’ব, যুদ্ধ জাপান-ভাৰত যৌথ পৰিকল্পনাত চলিব, কিছুমান বিশেষ ক্ষেত্ৰত ভাৰতীয়সকলে ব্যক্তিগতভাৱে যুঁজিব। ইয়াৰ উপৰিও সিদ্ধান্ত লোৱা হ’ল যে আৰাকানৰ কালাডান নদীৰ উপত্যকাৰ কালাম আৰু হাকা নামৰ দুটা কেন্দ্ৰত আৰু চীন পাহাৰৰ লুছাই পাহাৰৰ পূব দিশত যুদ্ধ কৰা হ’ব।
সুভাষ ব্ৰিগেডক তিনিটা বেটেলিয়নত বিভক্ত কৰা হৈছিল। প্ৰথমটো দলে কালাদান নদীৰ দুয়োপাৰে আগবাঢ়ি গৈ পালেটোৱা আৰু ডাল্লাটম দখল কৰে আৰু কিছুদিন পিছত ভাৰত সীমান্তৰ ৬৪ কিলোমিটাৰ দূৰৈৰ মৌডাকত থকা ব্ৰিটিছ ঘাটি দখল কৰে। ইয়াত অস্ত্ৰ-শস্ত্ৰ আৰু খাদ্যৰ যোগান কঠিন হোৱা দেখি জাপানীসকলে উভতি যাব বিচাৰিলে, কিন্তু ভাৰতীয়সকলে মান্তি নহ’ল। ফলত কেপ্তেইন সুৰজমলৰ অধীনত মাত্ৰ এটা কোম্পানী এৰি বাকীবোৰ পিছুৱাই গ’ল। জাপানী সেনাপতিজনে ভাৰতীয়ৰ দেশপ্ৰেম দেখি জাপানী সৈন্যৰ এটা প্লাটুন বিদেশী সেনাপতিৰ অধীনত ৰাখিলে
মহাত্মা গান্ধী আৰু নেতাজী সুভাষ চন্দ্ৰ বসু
মহাত্মা গান্ধী আৰু নেতাজী সুভাষ চন্দ্ৰ বসু দুয়োজনেই ব্ৰিটিছ শাসনৰ বিৰুদ্ধে ভাৰতীয় স্বাধীনতা আন্দোলনৰ বিশিষ্ট নেতা আছিল। দুয়োজনে স্বাধীনতাৰ একেটা লক্ষ্যৰ দিশত কাম কৰিলেও সেই লক্ষ্যত উপনীত হোৱাৰ বাবে তেওঁলোকৰ মতাদৰ্শ আৰু দৃষ্টিভংগী বেলেগ বেলেগ আছিল।
গান্ধী ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছৰ নেতা আছিল আৰু ভাৰতত তেওঁক জাতিৰ পিতৃ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। তেওঁ অহিংস নাগৰিক অবাধ্যতাক প্ৰতিৰোধৰ মাধ্যম হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰাত বিশ্বাস কৰিছিল আৰু দৰিদ্ৰ আৰু প্ৰান্তীয় লোকৰ অধিকাৰৰ পোষকতা কৰিছিল। গান্ধীৰ অহিংসা আৰু নাগৰিক অবাধ্যতাৰ দৰ্শনে সমগ্ৰ বিশ্বতে নাগৰিক অধিকাৰ আৰু স্বাধীনতাৰ আন্দোলনৰ প্ৰেৰণা যোগাইছিল।
আনহাতে বসু কংগ্ৰেছৰ সদস্য আছিল আৰু পিছলৈ ফৰৱাৰ্ড ব্লক দল প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল। তেওঁ ব্ৰিটিছৰ বিৰুদ্ধে অধিক আক্ৰমণাত্মক কাৰ্য্যত বিশ্বাস কৰিছিল আৰু স্বাধীনতা লাভৰ বাবে প্ৰয়োজন হ’লে বল প্ৰয়োগ কৰিবলৈ ইচ্ছুক আছিল। দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ সময়ত ব’ছে ভাৰতীয় ৰাষ্ট্ৰীয় সেনা (INA) গঠন কৰিছিল, যিয়ে বাৰ্মা অভিযানত ব্ৰিটিছ আৰু তেওঁলোকৰ মিত্ৰৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ কৰিছিল।
মতানৈক্যৰ মাজতো গান্ধী আৰু বসু দুয়োজনে স্বাধীনতা আন্দোলনত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল আৰু ভাৰতত জাতীয় নায়ক হিচাপে স্মৰণীয়।
নেতাজী সুভাষ চন্দ্ৰ বসু ৰ মৃত্যু
১৯৪৫ চনৰ ১৮ আগষ্টত টাইৱানৰ টাইপেইত বিমান দুৰ্ঘটনাত নেতাজী সুভাষ চন্দ্ৰ বসুৰ মৃত্যু হয়। তেওঁৰ মৃত্যুৰ পৰিস্থিতি বিতৰ্কিত আৰু বহু জল্পনা-কল্পনা আৰু বিতৰ্কৰ বিষয় হৈ পৰিছে। কিন্তু সুভাষচন্দ্র বসুৰ মৃত্যু বৰ্তমান সময়লৈকে এক ৰহস্য হৈয়ে আছে। বৰ্তমানো ইয়াৰ বিষয়ে এটা সর্বজনগৃহীত সিদ্ধান্তত উপনীত হোৱাটো সম্ভৱ হোৱা নাই।
সামৰণি
সুভাষচন্দ্ৰ বসুৰ জন্ম দিনটো অৰ্থাৎ ২৩ জানুৱাৰী দিনটো সমগ্ৰ ভাৰতত পৰাক্ৰম দিৱস হিচাপে উদযাপন কৰা হয়। ভাৰতৰ স্বাধীনতাত প্ৰভূত বৰঙনি যোগোৱা নেতাজী সুভাষ চন্দ্ৰ বসু আৰু আজাদ হিন্দ ফৌজ সদায় ইতিহাসৰ পাতত জ্বিলিকি থাকিব। জাতীয় প্ৰেমৰ বাবে অমৰ হৈ থকা সুভাষচন্দ্ৰ বসু নৱ-প্ৰজন্মৰ বাবে আদৰ্শ তথা অনুপ্ৰেৰণাৰ উৎস হৈ থাকিব।
লগতে চাওকঃ মহাপুৰুষ শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ , লাচিত বৰফুকন জীৱনী , লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱাৰ জীৱনী , জ্যোতিপ্ৰসাদ আগৰৱালা , ভূপেন হাজৰিকা