মানৰ অসম আক্ৰমণ || মানৰ প্ৰথম আক্ৰমণ || মানৰ দ্বিতীয় আক্ৰমণ || মানৰ তৃতীয় আক্ৰমণ

১৮১৬ চনত বদন চন্দ্ৰ বৰফুকন ব্ৰহ্মদেশৰ ৰজা বদৌপায়াৰ ৰাজসভালৈ যায় আৰু পূৰ্ণানন্দ বুঢ়াগোহাঁইক পৰাস্ত কৰিবলৈ সহায় বিচাৰে। ৰজাই মান্তি হয় আৰু ভামোৰ এজন সেনাপতিৰ অধীনত এদল সৈন্য বদন বৰফুকনৰ লগত ১৮১৭ চনৰ জানুৱাৰীত অসমত প্ৰৱেশ কৰে। ১৮১৭ চনৰ ২৭ মাৰ্চত ঘিলাধাৰীত আহোম আৰু মানৰ প্ৰথম যুঁজ লাগে। অসমৰ সৈন্যক দমন গগৈ, হাও বৰা আৰু জামা খানে নেতৃত্ব দিছিল। এসপ্তাহ যুঁজ চলাৰ পাছত পূৰ্ণানন্দ বুঢ়াগোহাঁইৰ প্ৰাকৃতিক কাৰণৰ মৃত্যু হয়। তেতিয়া আহোম বিষয়াসকলৰ মাজত খোৱা-কামোৰা আৰম্ভ হয় আৰু নতুন ৰছদ-পাতি নোপোৱা আহোম সৈন্যই আত্মসমৰ্পণ কৰে। পূৰ্ণানন্দৰ পুত্ৰ ৰুচিনাথ বুঢ়াগোহাঁই পদত উঠি স্বৰ্গদেউক পলাই যাবলৈ কয় আৰু ৰজাই মানি নল’লে। তেতিয়া স্বৰ্গদেউ চন্দ্ৰকান্ত সিংহই বদন বৰফুকনৰ লগত গোপন বুজাবুজি কৰিছে বুলি ৰুচিনাথে সন্দেহ কৰে আৰু ৰজাক এৰি গুৱাহাটীলৈ যায়। মান সেনাই আহোম ৰাজধানী যোৰহাটত প্ৰৱেশ কৰে। স্বৰ্গদেউ চন্দ্ৰকান্ত সিংহই বদন চন্দ্ৰ বৰফুকনক আনি মন্ত্ৰী ফুকন পাতে।

বদৌপায়াই এই বাতৰি শুনি কিয়ামিংগি (আলা মিংগি বৰগোহাঁই)ৰ অধীনত ৩০,০০০ সেনা পঠিয়ায়। তেওঁলোকক পটলং সেনাপতিয়ে (মোমাই বৰুৱা) বাট দেখুৱাই নিয়ে। ১৮১৯ চনৰ ১৫ ফেব্ৰুৱাৰীত জগনাথ ঢেকিয়াল ফুকনৰ নেতৃত্বত এদম আহোম সেনাই জাঁজীৰ ওচৰৰ ফুলপানীছিগাত মান সেনাক বাধা দিয়ে। এই যুঁজত মান সেনা পৰাস্ত হয় অলপ পিছুৱাই যায়। কিন্তু আহোম সেনাই মানক খেদি যোৱাৰ সলনি ৰাজধানী যোৰহাটলৈ উলটি যায়। এই গোলমালৰ মাজত ৰুচিনাথ বুঢ়াগোহাঁই আৰু পুৰন্দৰ সিংহ গুৱাহাটীলৈ ভটিয়াই যায়। দুদিনৰ পাছত মান সেনাই ৰাজধানী অধিকাৰ কৰে।

১৮১৯ চনত বাগিদাও বৰ্মৰ ৰাজপাটত উঠি অসম অধিকাৰ কৰিবলৈ মন মেলে। তেওঁ ১৮২১ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰীত মিংগিমাহা তিলোৱাক অসমলৈ পঠিয়ায়। পটলং বৰবৰুৱাৰ মৃত্যু হয় আৰু চন্দ্ৰকান্ত সিংহ গুৱাহাটীলৈ পলাই যায়। মিংগিমাহাই বহু আহোম বিষয়াক হত্যা কৰি হেমো আইদেউৰ এজন ভাতৃ পুণ্যধৰক (যোগেশ্বৰ সিংহ) ৰজা পাতে।

চন্দ্ৰকান্ত সিংহৰ যুঁজসম্পাদনা কৰক :

চন্দ্ৰকান্ত সিংহই গুৱাহাটীত চাউনী পাতি ৰুচিনাথ বা পুৰন্দৰ সিংহৰ সহায় অবিহনে মানৰ বিৰুদ্ধে যুঁজিবলৈ প্ৰস্তুত হয়। পুৰন্দৰে ভূটানত ৰবাৰ্ট ব্ৰুছৰ অধীনত এদল সৈন্য গোটায় কিন্তু তেওঁলোকক চন্দ্ৰকান্তৰ সৈন্যই ১৮২ চনৰ মে’ত পৰাস্ত কৰে।  তিলোৱাৰ অধীনত এক বৃহৎ সংখ্যক মান সেনাই চন্দ্ৰকান্তৰ বিৰুদ্ধে আগুৱাই যায় (ছেপ্টেম্বৰ ১৮২১)। চন্দ্ৰকান্ত প্ৰথমে অসম চকী আৰু তাৰ পাছত ব্ৰিটিছ শাসিত অঞ্চললৈ পিছুৱাই যায়। বহু শিখ আৰু হিন্দুস্তানীৰে গঠিত চন্দ্ৰকান্তৰ সেনাই অসম চকী (অক্টোবৰ ১৮২১) আৰু গুৱাহাটী (ডিচেম্বৰ ১৮২১) পুনৰ অধিকাৰ কৰে। ১৮২২ চনৰ ১৫ মাৰ্চত যোৰহাটৰ ওচৰৰ ম’হগড়ত তেওঁলোকে কোঠ মাৰি ৰয়।

বাগিদাওৱে এই কথা গম পাই মিংগিমাহা বান্দুলাৰ নেতৃত্বত ২০,০০০ মান সেনাৰ আন এটা দল পঠিয়াই দিয়ে। এই দলে ১৮২২ চনৰ এপ্ৰিলত চন্দ্ৰকান্তৰ সৈন্যক পৰাস্ত কৰে। চন্দ্ৰকান্ত প্ৰথমে গুৱাহাটী আৰু পাছলৈ অসম চকীলৈ পিছুৱাই গৈ ১৮২২ চনৰ জুনত মিংগিমাহা তিলোৱাৰ মুখামুখি হয়। এই যুঁজয় পৰাজিত হৈ তেওঁ পুনৰ ব্ৰিটিছ শাসিত অঞ্চলত আশ্ৰয় লয়। এই বিজয়ৰ পাছত মানে মিংগিমাহা তিলোৱাক অসমৰ ৰজা ঘোষণা কৰে আৰু অসমৰ আহোমৰ ৰাজত্বৰ অন্ত পেলায়।

বৰ্মৰ শাসনসম্পাদনা কৰক :

হাদিৰাচকীত চন্দ্ৰকান্তৰ পৰাজয়ৰ পাছত মানসেনা ব্ৰহ্মপুত্ৰ উপত্যকাত ব্ৰিটিছৰ মুখামুখি হয়। তিলোৱাই চন্দ্ৰকান্তক গতাই দিবলৈ ব্ৰিটিছক কয়, অন্যথা তেওঁলোকৰ ৰাজ্যত সোমাই ধৰি অনাৰ ভুমকি দিয়ে। কিন্তু ৰছদ-পাতিৰ কিছু অসুবিধা হোৱাত মাত্ৰ ১০০০ সেনা তিলোৱাক গতাই থৈ বান্দুলাই গুৱাহাটী এৰে।তেতিয়া মানে চন্দ্ৰকান্ত সিংহক পুনৰ ৰজা হ’বলৈ মাতে। চন্দ্ৰকান্তই বৰুৱা আৰু ফুকন আদি বিষয়াক এৰি হাদিৰাচকীত তিলোৱাৰ ওচৰত আত্মসমৰ্পণ কৰে। যোৰহাট আহি পোৱা মাত্ৰকে তেওঁক আটক কৰি ফাটেকত ৰখা হয়।

বৰ্মৰ অন্য বিৱৰণসম্পাদনা কৰক :

বৰ্মৰ নিজা বিৱৰণৰ এই কথা অলপ বেলেগকৈ কোৱা হৈছে। ১৮২১ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰীত আৰম্ভ হোৱাৰ এই অভিযানত ২০০০০ সেনা (১০০০০ খামটি আৰু জিংপোৰে সৈতে) আছিল। ডেৰবছৰৰ পাছত অসম উপস্থিত হৈ ১৮২২ চনৰ জুলাইত তেওঁলোকে চন্দ্ৰকান্ত সিংহক পৰাস্ত কৰে আৰু ৬০০ বছৰীয়া আহোম শাসনৰ ওৰ পেলাই এজন সেনাপতিৰ অধীনত অসমক ব্ৰহ্মদেশৰ এক প্ৰদেশ ঘোষণা কৰে। চন্দ্ৰকান্ত সিংহ বংগৰ ব্ৰিটিছ অঞ্চললৈ পলাই যায়। পলৰীয়া ৰজাক গটাই দিবলৈ বান্দুলাই কৰা দাবী ব্ৰিটিছে অগ্ৰাহ্য কৰে আৰু ইয়াৰ সলনি সীমান্তৰ চকীবোৰলৈ অধিক সেনা পঠিয়ায়। মাহা থিলাৱাক ২০০০ সেনা গটাই থৈ মাহা বান্দুলা আভালৈ উলটি যায়।

এই সময়ছোৱাক অসমীয়াসকলে অতি দুখৰ দিন বুলি সোঁৱৰে। উলটি যাওঁতে মান সেনাই কিছু স্থানীয় লোকৰ লগ লাগি গাঁও-ভূই মহতিয়াই যায়। নৃশংস অত্যাচাৰৰ পৰা সৰৈবলৈ বহু লোক বংগলৈ পলাই যায়। কাষৰীয়া মণিপুৰ ৰাজ্যও এই অত্যাচাৰৰ বলি হয়।

১৮২৫ চনত মেইটেইসকলে মানক ঘটুৱাই চিন্দৱিন নদীৰ পাৰ কৰাই আহে।  ইয়াৰ ফলত বৰ্ম আৰু ব্ৰিটিছৰ সেনাৰ সঘনে ওখনা-ওখনি লাগে আৰু শেষত প্ৰথম ইংগো-বৰ্মী যুদ্ধৰ সূত্ৰপাত হয়। পৰাজিত মান সেনাই ১৮২৬ চনত ব্ৰিটিছৰ লগত ইয়াণ্ডাবুৰ সন্ধি কৰে। ইয়াৰ ফলত মানৰ শাসনৰ অন্ত পৰি অসমৰ ব্ৰিটিছ শাসন আৰম্ভ হয়।

তথ্যসূত্ৰ