বঙাইগাঁও তেল শোধনাগাৰ (Bongaigaon Refinery) অসমৰ চিৰাং জিলাৰ ঢালিগাঁৱত অৱস্থিত এখন খাৰুৱা তেলৰ শোধনাগাৰ আৰু পেট্ৰ’ৰাসায়নিক শাখা। অসমত উৎপাদিত খাৰুৱা তেল বিহাৰৰ বাৰাউনী শোধন কৰিবলৈ শোধনাগাৰ স্থাপন কৰা প্ৰতিবাদত অসমবাসীয়ে আন্দোলন কৰি অসমৰ তৃতীয়টো শোধনাগাৰ বঙাইগাঁৱত পাবলৈ সক্ষম হৈছিল। ১৯৬৯ চনৰ ৫ ডিচেম্বৰ তাৰিখে ভাৰত চৰকাৰে বঙাইগাঁও শোধনাগাৰ আৰু পেট্ৰ’ৰাসায়নিক প্ৰকল্প স্থাপন কৰিবলৈ লোৱাৰ কথা ঘোষণা কৰিছিল। ১৯৭২ চনৰ ১৯ জানুৱাৰী তাৰিখে ইয়াৰ আধাৰশিলা স্থাপন কৰা হৈছিল। ইয়াৰ ক্ষমতা বৰ্তমানে ২.৩৫ নিযুত মেট্ৰিক টন যদিও ই ২.৭ মিলিয়ন নিযুত মেট্ৰিক টন শোধন কৰিব পাৰে। বৰ্তমান ইণ্ডিয়ান অইল কৰ্পোৰেচন লিমিটেডে ইয়াৰ পৰিচালনা কৰে। বঙাইগাঁও শোধনাগাৰ অসমৰ তৃতীয় তেল শোধনাগাৰ।
যেতিয়া ১৯৬০ৰ দশকত অসমত তেল পোৱা গৈছিল, অসমবাসীয়ে ৰাজ্যৰ ভিতৰতে ইয়াক পৰিশোধিত কৰিব বিচাৰিছিল। কিন্তু তেলৰ পৰিশোধনৰ পিছত উৎপাদিত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰ অসমত অতি কম আছিল আৰু বেছিভাগ ব্যৱহাৰ পশ্চিম বংগ আৰু বিহাৰ আদি ৰাজ্যত আছিল। সেয়েহে চৰকাৰে বিহাৰৰ বাৰাউনী শোধনাগাৰত অসমৰ অশোধিত তেল পাম্প কৰাৰ সিদ্ধান্ত লৈছিল। অৱশ্যে ১৯৮০ চনত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ এই সিদ্ধান্তৰ বিৰুদ্ধে অসমৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে প্ৰতিবাদ কৰিছিল আৰু তেল যোগান অৱৰোধ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে ভাৰত চৰকাৰে অসমৰ ভিতৰত এটা নতুন শোধনাগাৰ স্থাপন কৰিবলৈ উপযুক্ত স্থানৰ পৰামৰ্শ দিবলৈ এখন সমিতি নিয়োগ কৰিছিল। শিক্ষাৰ্থীসকলে ভাবিছিল যে এই স্থান তেলক্ষেত্ৰ সমূহৰ ওচৰত হ’ব। ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে সমিতিয়ে বঙাইগাঁওক পৰামৰ্শ দিছিল যি তেলক্ষেত্ৰৰ পৰা বহু দূৰত আৰু পশ্চিম বংগ যি বেছিভাগ সামগ্ৰী ব্যৱহাৰ কৰিব তাৰ যিমান সম্ভৱ ওচৰত আছিল। এই শোধনাগাৰৰ অৱস্থানৰ সিদ্ধান্ত ৰাজনীতি আৰু অৰ্থনীতিৰ মাজত এক আপোচ আছিল।
লগতে চাওক – অসমৰ তেল শোধনাগাৰ
তথ্য উৎস
- “Bongaigaon Refinery”. Indian Oil Corporation Ltd.। আহৰণ কৰা হৈছে: 2018-12-11.
- “Refineries, petrochemical plant shut; Assam, North-East headed for fuel crisis – ET EnergyWorld” (en ভাষাত). The Economic Times। আহৰণ কৰা হৈছে: 2020-09-01.
- পৰমেশ দেৱ চৌধুৰী (২৯ অক্টোবৰ ২০১৩). “অসমৰ শোধানাৰকেইটা”. দৈনিক জনমভূমি: ৪ পৃষ্ঠা.