অযোধ্যাৰ ৰাম মন্দিৰ
ভগৱান শ্ৰী ৰাম মন্দিৰ নামেৰেও পৰিচিত অযোধ্যা ৰাম মন্দিৰ ভাৰতৰ উত্তৰ প্ৰদেশৰ অযোধ্যাত অৱস্থিত এক হিন্দু মন্দিৰ। ৰামায়ণ নামৰ হিন্দু মহাকাব্যখনৰ আদিম অংশ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১ম সহস্ৰাব্দৰ পৰাই লিখা হৈছে যে ৰামৰ ৰাজধানী আছিল অযোধ্যা। স্থানীয় হিন্দু বিশ্বাস অনুসৰি অযোধ্যাৰ বৰ্তমান ভাঙি পেলোৱা বাবৰি মছজিদৰ স্থানটোৱেই হৈছে ৰামৰ সঠিক জন্মস্থান। হিন্দুসকলে বিশ্বাস কৰে যে, এই স্থানটো ৰামৰ জন্মস্থান, যাক ভগৱান বিষ্ণুৰ সপ্তম অৱতাৰ হিচাপে উপাসনা কৰা হয়। এই মন্দিৰটো বাবৰী মছজিদৰ স্থানৰ ওপৰত নিৰ্মিত, যাক ১৯৯২ চনত ভাঙি পেলোৱা হৈছিল।
অযোধ্যা কোছলা ৰাজ্যৰ আদিম ৰাজধানী আছিল যদিও বৌদ্ধ যুগত (খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ষষ্ঠ-৫ম শতিকা) শ্ৰৱস্তি ৰাজ্যখনৰ প্ৰধান চহৰ হৈ পৰিছিল। সাধাৰণতে পণ্ডিতসকলে একমত যে অযোধ্যা সাকেতা নগৰৰ সৈতে একে, য’ত বুদ্ধই কিছু সময়ৰ বাবে বাস কৰিছিল বুলি কোৱা হয়। বৌদ্ধ কেন্দ্ৰ হিচাপে ইয়াৰ পিছৰ গুৰুত্বৰ হিচাপ খ্ৰীষ্টীয় ৫ম শতিকাত চীনা বৌদ্ধ সন্ন্যাসী ফেক্সিয়ানে কৰা কথাৰ পৰা অনুমান কৰিব পাৰি যে তাত ১০০টা মঠ আছিল (যদিও তেওঁ ১০০টা মঠৰ উদ্ধৃতি দিছিল, ফেক্সিয়ানে হয়তো সেই সঠিক সংখ্যাটো বুজাব বিচৰা নাছিল, মাত্ৰ বহুত আছিল মঠ-মন্দিৰ)। মৌৰ্য সম্ৰাট অশোকে (খ্ৰীষ্টপূৰ্ব তৃতীয় শতিকা) প্ৰতিষ্ঠা কৰা বুলি খ্যাত এটা স্তুপ (মন্দিৰ)কে ধৰি আন কেইবাটাও কীৰ্তিচিহ্ন আছিল।
খ্ৰীষ্টীয় একাদশ আৰু দ্বাদশ শতিকাৰ সময়ছোৱাত অযোধ্যাত, যাক তেতিয়া অউধ বুলি কোৱা হৈছিল, তাত কনৌজ ৰাজ্যৰ উত্থান ঘটিছিল। পিছলৈ এই অঞ্চলটো দিল্লী চুলতান ৰাজ্য, জৌনপুৰ ৰাজ্য আৰু ষোড়শ শতিকাত মোগল সাম্ৰাজ্যৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। ১৮ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে অউধে কিছু পৰিমাণে স্বাধীনতা লাভ কৰে যদিও ১৭৬৪ চনত ব্ৰিটিছ ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ অধীনস্থ হয়।১৮৫৬ চনত ইয়াক ব্ৰিটিছে নিজৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰে; ১৮৫৭ চনত ভাৰতীয় বিদ্ৰোহৰ অন্যতম কাৰণ আছিল , বৰ্তমান উত্তৰ প্ৰদেশ ৰাজ্য।চহৰখনৰ বয়স অতি বেছি হোৱাৰ পিছতো কোনো প্ৰাচীন কালৰ কীৰ্তিচিহ্ন কমেইহে আছে। বাবৰি মছজিদ (“বাবৰৰ মছজিদ”) ষোড়শ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে মোগল সম্ৰাট বাবৰে পৰম্পৰাগতভাৱে ৰামৰ জন্মস্থান আৰু প্ৰাচীন হিন্দু মন্দিৰ ৰাম জন্মভূমিৰ স্থান হিচাপে চিনাক্ত কৰা স্থানত নিৰ্মাণ কৰিছিল। হিন্দু আৰু মুছলমান উভয়ৰে বাবে ইয়াৰ তাৎপৰ্য থকাৰ বাবে এই ছাইটটো প্ৰায়ে বিতৰ্কৰ বিষয় হৈ পৰিছিল। ১৯৯০ চনত উত্তৰ ভাৰতত আৰ মছজিদত ধুমুহাৰ সৃষ্টি হোৱাৰ পিছত হিন্দু জাতীয়তাবাদীসকলে সেই স্থানত মন্দিৰ স্থাপন কৰাৰ উদ্দেশ্যেৰে ধুমুহাৰ সৃষ্টি কৰে। তাৰ পিছৰ সংকটে ভাৰত চৰকাৰক তললৈ নমাই আনে। দুবছৰৰ পিছত ১৯৯২ চনৰ ৬ ডিচেম্বৰত তিনিমহলীয়া মছজিদটো কেইঘণ্টামানৰ ভিতৰতে ভাঙি পেলায় ।ভাৰতত বিয়পি পৰা দাঙ্গাত ২০০০ৰো অধিক লোকৰ মৃত্যু হোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছিল।
গতিকে,প্ৰাচীন ভাৰতীয় মহাকাব্য ৰামায়ণৰ মতে , ৰামৰ জন্ম অযোধ্যাত হৈছিল।ইয়াক ৰাম জন্মভূমি বা ৰামৰ জন্মভূমি বুলি জনা যায়।১৫ শ শতাব্দীত, মোগলে ৰাম জন্মভূমিত এক মছজিদ,বাবৰী মছজিদ নিৰ্মাণ কৰে। মছজিদটো এক হিন্দু মন্দিৰক ভাঙি নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। ই ১৮৫০ ৰ দশকত বিবাদ হিংসক ৰূপত আহে।
আশীৰ দশকত হিন্দু জাতীয়তাবাদী পৰিয়াল সংঘ পৰিয়ালৰ অন্তৰ্গত বিশ্ব হিন্দু পৰিষদে হিন্দুসকলৰ বাবে এই স্থান পুনৰ দখল কৰাৰ লগতে এই স্থানত কেঁচুৱা ৰাম (ৰাম লাল্লা)ৰ বাবে উৎসৰ্গিত মন্দিৰ স্থাপনৰ বাবে এক নতুন আন্দোলন আৰম্ভ কৰে। ভিএইচপিয়ে “জয় শ্ৰী ৰাম” বুলি লিখা ধন আৰু ইটা সংগ্ৰহ কৰিবলৈ ধৰিলে। পিছলৈ প্ৰধানমন্ত্ৰী ৰাজীৱ গান্ধীৰ অধীনত চৰকাৰে ভিএইচপিক শিলানিয়াছ (অনুবাদ, আধাৰশিলা অনুষ্ঠান) আগবঢ়াই নিয়াৰ অনুমতি দিয়ে।তেতিয়াৰ গৃহমন্ত্ৰী বুটা সিঙে আনুষ্ঠানিকভাৱে ভিএইচপিৰ নেতা অশোক সিংঘাললৈ অনুমতি প্ৰদান কৰে। প্ৰথম অৱস্থাত ভাৰত চৰকাৰ আৰু উত্তৰ প্ৰদেশ চৰকাৰে বিতৰ্কিত স্থানৰ বাহিৰত শিলান্যাসমূহ চলোৱা হ’ব বুলি সহমতত উপনীত হৈছিল। কিন্তু ১৯৮৯ চনৰ ৯ নৱেম্বৰত ভিএইচপিৰ নেতা আৰু সাধুৰ এটা দলে বিবাদিত ভূমিৰ কাষতে ২০০ লিটাৰ (৭ ঘনফুট) দৈৰ্ঘ্যৰ গাঁত খান্দি আধাৰশিলা স্থাপন কৰে। তাতেই অভয়াৰণ্যৰ সিংহদ্বাৰ (ট্ৰেন্স), মূল প্ৰৱেশদ্বাৰ) নিৰ্মাণ কৰা হয় ।তাৰ পিছত ভিএইচপিয়ে বিবাদিত মছজিদৰ কাষৰ মাটিত এটা মন্দিৰৰ ভেটি স্থাপন কৰে ১৯৯২ চনৰ ৬ ডিচেম্বৰত ভিএইচপি আৰু ভৰালীৱ জনতা পাৰ্টিয়ে আয়োজন কৰে ।স্বেচ্ছাসেৱক জড়িত হৈ স্থানত ৰেলী, যাক কাৰ্ছেভাক বুলি জনা যায়। সমাৱেশ হিংসাত্মক ৰূপত পৰিণত হয়, ভিৰটোৱে নিৰাপত্তা বাহিনীক আৱৰি ধৰে আৰু মছজিদ ভাঙি পেলায়। মছজিদটো ভাঙি পেলোৱাৰ ফলত ভাৰতৰ হিন্দু আৰু মুছলমান সম্প্ৰদায়ৰ মাজত কেইবামাহো আন্তঃসাম্প্ৰদায়িক হিংসাত্মক পৰিস্থিতিৰ সৃষ্টি হয় যাৰ ফলত বাট্টুছি (বৰ্তমানৰ মুম্বাই)ত প্ৰায় ২০০০ লোকৰ মৃত্যু হয় ।
অযোধ্যা বিবাদ ভাৰতৰ ৰাজনীতিত দশক দশক ধৰি বিতৰ্কিত বিষয় হৈ আহিছে। বাবৰি মছজিদ থিয় হৈ থকা ঠাইখনৰ মালিকীস্বত্ব আৰু সেইখন ভগৱান ৰামৰ জন্মস্থান নেকি সেই বিবাদৰ ওপৰত আবদ্ধ হৈ আছিল। অৱশেষত ২০১৯ চনত ভাৰতীয় উচ্চতম ন্যায়ালয়ে এই বিবাদ নিষ্পত্তি কৰি সেই স্থানত ৰাম জন্মভূমি মন্দিৰ নিৰ্মাণৰ সপক্ষে ৰায় দিয়ে। মন্দিৰ নিৰ্মাণৰ কাম চোৱাচিতা কৰিবলৈ ভাৰত চৰকাৰে গঠন কৰা ট্ৰাষ্ট শ্ৰী ৰাম জন্মভূমি তীৰ্থ ক্ষেত্ৰতে এই মন্দিৰ নিৰ্মাণৰ কাম হাতত লৈছিল।
অযোধ্যা ৰাম মন্দিৰ হৈছে নাগৰ শৈলীৰ স্থাপত্যত নিৰ্মিত এক ভৱিষ্যৎ মন্দিৰ, যাৰ বৈশিষ্ট্য হৈছে ইয়াৰ উচ্চ শিখৰ বা শিখৰা। মন্দিৰৰ দৈৰ্ঘ্য (পূৱ – পশ্চিম)৩৮০ ফুট, প্ৰস্থ ২৫০ ফুট আৰু উচ্চতা ১৬১ ফুট। তিনিমহলীয়া মন্দিৰৰ , প্ৰতিটো মহলাৰ উচ্চতা ২০ ফুট, মুঠ ৩৯২ টা স্তম্ভ,৪৪ খন দুৱাৰ। তলৰ মহলা গৰ্ভগৃহ – ভগৱান শ্ৰী ৰামৰ শিশু ৰূপৰ (শ্ৰী ৰামলীলা) মূৰ্তি, প্ৰথম মহলা হৈছে গৰ্ভগৃহ – শ্ৰী ৰাম দৰবাৰ। মুঠতে পাঁচটা মণ্ডপ আছে – নৃত্য মণ্ডপ, ৰংগ মণ্ডপ, সভা মণ্ডপ, প্ৰাৰ্থনা মণ্ডপ, কীৰ্তন মণ্ডপ। স্তম্ভৰ, লগতে বেৰবোৰত দেৱ – দেৱীৰ মূৰ্তিৰ তথা দেৱগণৰ মূৰ্তি অংকিত কৰা আছে। প্ৰৱেশৰ পূৱত ৩২ টা চিৰিৰ (উচ্চতা ১৬.৫ ফুট) ওপৰৰ ফালেৰে সিংহদ্বাৰ আছে। বিকলাংগ ব্যক্তি আৰু বৃদ্ধসকলৰ বাবে ৰেম্প আৰু লিফটৰ ব্যৱস্থা আছে। চাৰিওফালে আয়তাকাৰ ক্ষেত্ৰখনত – দৈৰ্ঘ্য ৭৩২ মিটাৰ, প্ৰস্থ ৪.২৫ মিটাৰ, ক্ষেত্ৰখনৰ চাৰিকোণত চাৰিটা মন্দিৰ হৈছে – ভগৱান, সূৰ্য, শংকৰ, গণপতি , দেৱী ভাগৱতী, উদ্যানৰ দক্ষিণ ফালে হনুমান আৰু উত্তৰ ফালে অন্নপূৰ্ণা মাতাৰ মন্দিৰ। মন্দিৰৰ ওচৰত পৌৰাণিক কালৰ সীতা কুণ্ড আছে। শ্ৰী ৰাম জন্মভূমি মন্দিৰ চৌহদত প্ৰস্তাৱিত অন্যান্য মন্দিৰবোৰ হৈছে – মহৰ্ষি বাল্মিকী, মহৰ্ষি বশিষ্ঠ, মহৰ্ষি বিশ্বমিত্ৰ , মহৰ্ষি আগষ্ট্য, নিশাদৰাজ গুহা, মাতা শৱৰী আৰু দেৱী অহল্যা। দক্ষিণ-পশ্চিম অংশৰ নৱৰত্ন কুবেৰ টিলাত অৱস্থিত শিৱ মন্দিৰৰ নৱীকৰণ আৰু ৰামভক্ত জটায়ু ৰাজৰ প্ৰতিমূৰ্তি স্থাপন কৰা হৈছে।গোলাপী বেলেগ বেলেগ শিল ব্যৱহাৰ কৰি নিৰ্মাণ কৰা এই মন্দিৰটো ২.৭৭ একৰ এলেকাত বিস্তৃত। মন্দিৰটোৰ চাৰিওফালে বৃহৎ চোতাল আৰু ইয়াত আন হিন্দু দেৱতাৰ বাবে উৎসৰ্গিত কেইবাটাও সৰু সৰু মন্দিৰ আছে। মন্দিৰৰ আটাইতকৈ আকৰ্ষণীয় বৈশিষ্ট্য হ’ল বিশাল শালীগ্ৰাম শিল, যিটো ক’লা শিল ভগৱান ৰামক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে বুলি বিশ্বাস কৰা হয় আৰু নেপালৰ গণ্ডকী নদীৰ পৰা অনা। ১৬১ ফুট উচ্চতাৰ এই মন্দিৰৰ তিনিটা মহলা, প্ৰত্যেকৰে উদ্দেশ্য বেলেগ বেলেগ। প্ৰথম মহলাটো ভগৱান ৰামৰ নামত, দ্বিতীয় মহলাত ভগৱান হনুমানক উৎসৰ্গা কৰা হৈছে, আৰু তৃতীয় মহলাত অযোধ্যাৰ ইতিহাস আৰু সংস্কৃতি প্ৰদৰ্শন কৰা সংগ্ৰহালয়। মন্দিৰ কমপ্লেক্সত যজ্ঞশালা ব যজ্ঞ বা হিন্দু অগ্নি অনুষ্ঠান পৰিচালনাৰ বাবে হল, সামূহিক পাকঘৰ, চিকিৎসাৰ সুবিধাও আছে। ৬৭ একৰ মাটিত বিস্তৃত এই মন্দিৰ কমপ্লেক্সটো এক প্ৰধান সাংস্কৃতিক আৰু ধৰ্মীয় কেন্দ্ৰ হিচাপে পৰিগণিত হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে, য’ত বিশ্বৰ লাখ লাখ ভক্তই আকৰ্ষণ কৰিব।
আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিমানবন্দৰ, ভাৰতৰ উত্তৰ প্ৰদেশ ৰাজ্যৰ অযোধ্যা আৰু ফৈজাবাদ চহৰক সেৱা আগবঢ়াবলৈ ডিজাইন কৰা আগন্তুক আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিমানবন্দৰ। এই বিমানবন্দৰটো ফৈজাবাদৰ পৰা প্ৰায় ৮.৫ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত অৱস্থিত, অযোধ্যা জিলাৰ নাকাত ২৭ নং ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথ আৰু ৩৩০ নং ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথৰ কাষতে অৱস্থিত এই বিমানবন্দৰটোৰ নাম ২০২১ চনত ভগৱান শ্ৰী ৰামক সন্মান জনাই সলনি কৰা হৈছিল নৰেন্দ্ৰ মোডীয়ে ৩০ ডিচেম্বৰ, ২০২৩ তাৰিখে বিমানৰ কাম আৰম্ভ হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে।অযোধ্যাৰ পৰা প্ৰায় ১৩৫ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত থকা লক্ষ্ণৌৰ চৰণ সিং আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিমানবন্দৰটোও এটা ভাল বিকল্প হ’ব পাৰে, টেক্সি ভাড়া বা বাছত উঠিব পাৰে অযোধ্যালৈ।অযোধ্যা পথ, ৰেলৰ দ্বাৰাও ভালদৰে সংযুক্ত অযোধ্যা জংচন ৰেলৱে ষ্টেচন, ভাৰতৰ উত্তৰ প্ৰদেশৰ অযোধ্যা চহৰত অৱস্থিত, অঞ্চলটোক সেৱা আগবঢ়োৱা এটা মূল ৰেলৱে কেন্দ্ৰ। অযোধ্যাৰ ভিতৰত ই দুটা প্ৰধান ৰেলৱে জংচনৰ ভিতৰত এটা হিচাপে থিয় দিছে, আনটো হৈছে ফৈজাবাদ জংচন। যি ভাৰতৰ ডাঙৰ ডাঙৰ চহৰৰ সৈতে ভালদৰে সংযুক্ত। দিল্লী, মুম্বাই, কলকাতা, বা আন ডাঙৰ চহৰৰ পৰা ৰে’লত উঠি অযোধ্যালৈ যাব পাৰি। ৰেল ষ্টেচনৰ পৰা টেক্সি ভাড়া কৰি বা স্থানীয় বাছত উঠি মন্দিৰলৈ যাব পাৰি।উত্তৰ প্ৰদেশৰ ডাঙৰ ডাঙৰ চহৰৰ সৈতেও অযোধ্যা পথৰ যোগেদি সংযুক্ত হৈ আছে। লক্ষ্ণৌ, বাৰাণসী, বা আন ডাঙৰ চহৰৰ পৰা বাছত উঠি বা টেক্সি ভাড়া কৰি অযোধ্যালৈ যাব পাৰি।
অযোধ্যা ৰাম মন্দিৰ কেৱল মন্দিৰ নহয়, বিশ্বাস, ঐক্য, সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যৰ প্ৰতীক। এই মন্দিৰ নিৰ্মাণ ভাৰতৰ ইতিহাসৰ এক উল্লেখযোগ্য ঘটনা, যিয়ে সত্য, ন্যায় আৰু ধাৰ্মিকতাৰ জয়ৰ সূচনা কৰে। এই মন্দিৰটো হিন্দু সমাজৰ চিৰস্থায়ী মনোভাৱ আৰু ভগৱান ৰামৰ প্ৰতি তেওঁলোকৰ অটল ভক্তিৰ সাক্ষ্য।
ভাৰতৰ দীৰ্ঘদিনীয়া ধৰ্মীয় আৰু ৰাজনৈতিক বিবাদৰ কেন্দ্ৰবিন্দু হৈ আহিছে অযোধ্যা ৰাম মন্দিৰ। কিন্তু ৰাম জন্মভূমি মন্দিৰ নিৰ্মাণৰ লগে লগে বিবাদ নিষ্পত্তি হ’ল, আৰু ঠাইখন ইয়াৰ সঠিক মালিকক পুনৰ ঘূৰাই দিয়া হৈছে। মন্দিৰটো আশা আৰু প্ৰেৰণাৰ পোহৰ, বিশ্বাসৰ শক্তি আৰু মানৱ আত্মাৰ শক্তিৰ কথা সোঁৱৰাই দিয়ে।